KURBAN..................

Konu: KURBAN.................. Perş. Kas. 26, 2009 10:33 am

Yrd.Doç.Dr. Ali DUMAN
Kurban
<table width=560><tr><td class=TEXT1 style="PADDING-RIGHT: 10px" colSpan=2>Önümüzdeki Cuma günü Kurban Bayramı olması hasebiyle bu haftaki yazımı Kurban konusuna tahsis ettim. Esasen dün, yani 24 Kasım 2009 da tarihimiz açısından çok önemli bir gündü. 24 Kasım 1928’de ****’ü Baş Öğretmen ünvanının verilmesi dolayısıyla, 1981 yılında bu gün “Öğretmenler Günü” olarak kutlanmaya başlamıştı. Öğretmenler Günü dolayısıyla ülkemizdeki bütün öğretmenlerin ve hususiyle de kendilerinden ilim, bilgi, irfan öğrendiğim kendi öğretmenlerimin bu günlerini kutluyorum. Cuma günü, dinimiz açısından iki mübarek bayramdan biri olan Kurban Bayramını idrak edeceğimiz için biraz Kurban üzerinde durmak istiyorum. Geçtiğimiz yıllarda kurban konusuyla ilgili yazmış olduğum yazılarda Kurban’ın tarihi, kelime anlamı, dinimizdeki yeri gibi hususları ve bunun yanında kurbanla ilgili güncel tartışmalı konuları yazmış olduğum için bu sene ki Kurban yazımda biraz daha işin felsefi yönüne temas etmeyi düşünüyorum. Ancak öncelikle açıklamam gereken bir husus, Kurban’ın bir ibadet olduğu meselesidir. İbadet demek, sırf Allah rızası için, nasıl yapılacağı hususu yine ilahi emirle belirlenen konularda, Allah’ın rızasına uygun olarak emredileni yerine getirmek demektir. İbadetlerde sebep, illet, neden aranamaz. Yani bir kimse neden namaza tekbirle girildiğini, neden hacc’ın Ka’be’yi ziyaret olduğunu, orucun neden Ramazan ayında tutulduğunu soramaz. Sorsa da bunun cevabını, ilahi kelamda ve nebevi sünnette bildirilmediği sürece bulamaz. İslam fıkhında hükümlerin bir kısmı teabbüdi hükümler olarak adlandırılır. Teabbüdi, yani ibadete ilişkin hükümlerde illet aranamaz. Kurban da bir ibadettir. Dolayısıyla Kur’an’da bildirilenlerin dışında bir hayvanın kurban olarak kesilmesi söz konusu olamayacağı gibi, kurban kesmek yerine, onun karşılığı olacak bir metaı, bir ücreti vermek kurban ibadeti yerine geçemez. Bu hususu aydınlattıktan sonra Kurban’ın felsefesine geçebiliriz. Esasen kurban, bir ibadet olarak Hacc ibadetinin bir parçası olarak görülebilir. Nitekim Kurban bayramı günlerinin hacc ibadetinin yapıldığı günler olması da bunun delilidir. Hacc ise İslam’ın beş esasından biri olarak, maddi imkana sahip Müslüman bir ferdin, ömründe bir sefer Ka’be’yi ziyaret etmesi ve Arafat’ta vakfe durmasından ibarettir. Kurban, hacca giden hacı adaylarının hacı olarak ifa etmek zorunda oldukları, hacla ilgili bir durumdur. Peki hacca gitmeyenler kurban kesmeyecek mi? Bu noktada peygamberimizin sünnetine baktığımızda, onun hacca gitmediği dönemlerde kurban günlerinde kurban kestiğini görmekteyiz. Bu sebeple olarak Hanefilerin dışında kalan bütün mezhepler, kurban bayramı günlerinde kurban kesmeyi sünnet olarak kabul etmişlerdir. Hanefiler ise, Kevser suresinde “Rabbin için namaz kıl kurban kes” ayetinden hareketle, kurban kesmenin vacip olduğu fikrine ulşamışlardır. Aslında vacip kavramı, bir fıkıh terimi olarak bütün mezheplerce, Hanefilern farz kavramı karşılığında kullanılan bir kavramdır. Ancak Hanefiler bu kavrama, diğer mezheplerden farklı olarak farzın dışında kalan, yani yapılması Kur’an’da açıkça emredilmeyen, fakat ima yollu olarak işaret edilen durumlar şeklinde bir anlam yüklemektedirler. vitr namazının vacip olması, namazlarda Fatiha okunmasının vacip olması gibi konular bu cümledendir. Çünkü namazda Fatiha okumak konusunda Kur’an’da açık bir emir yoktur, aksine Kur’an’da “namazda kolayınıza geleni okuyun” hükmü yer almaktadır. Bu sebeple Hanefiler, namazda Fatiha okumayı farz değil, vacip olarak değerlendirmişlerdir. Kurban konusunda da durum aynıdır. Yani Kur’an’da, hacca gidenlerin dışında kalan Müslümanların kurban kesmelerine dair açık bir emir yoktur. Fakat Kevser suresindeki ilgili ayet ve Hz. Muhammed’in fiili uygulaması, bunun hacca gitmeyenler tarafından da yapılmasının zorunluluğuna işaret etmektedir. Dolayısıyla Hanefilere göre kurban vaciptir. Peki, kurban da ille de kan akıtmak zorunluluğu nerden ileri gelmektedir? Kurbanın ibadet olduğu konusundaki açıklamamıza dönecek olursak, ibadetlerin formunu belirleme yetkisi sadece Allah’ta olduğu için, kurban konusunda da bu yetki sadece Allah’tadır. Kurban kesmek yerine parasını fakirlere, muhtaçlara versek daha iyi olmaz mı? Sorusu günü popüler sorusu olduğu için, buna da yanıt vereyim. Kurban ayrı bir ibadettir, kurbanın parasını vermek şeklindeki yardımlaşma ayrı bir ibadettir. İkincisine sadaka denir. Sadaka da dinimizde çok büyük değer verilen, tavsiye edilen, hatta kamil mü’min olmanın göstergelerinden biri kabul edilen önemli ve büyük bir ibadettir. Bu hususta geniş bilgi arayanlar benim Diyanet İslam Ansiklopedisine yazdığım “sadaka” maddesini okuyabilirler. Kurban kesmek yerine onun parasını vermek, kurban değil, sadaka olur. Kurban kesmeyi hayvan katliamı olarak görme eğiliminde olanlar, genelde bu tür konuları gündeme getirerek, kurban ibadetinin formunu, yapısını, toplumun kurbana bakışını etkilemek, hatta daha ağır söylemek gerekirse, kurban ibadetini sulandırmak amacıyla bu tür şeyler ortaya atmaktadırlar. Bu hususta sadece şunu hatırlatmakla yetiniyorum. Kurbanı hayvan katliamı olarak görenlerin hepsi vejeteryen mi, ömürlerinde hiç et yada etli yemekler yemiyorlar mı? Dikkatlerden kaçmaması gereken nokta, kurbanın bir ibadet olarak sadece Allah rızası için kesilmesidir. Yani, “bayramda kurban kesmezsem komşular ne der?”, “herkesin çocuğu kurban eti yerken, benim çocuklarım bundan mahrum mu kalsın?” gibi düşüncelerle kurban kesilmez, kesilirse, kurban olmaz. Kurban bayramının tüm milletimize, din kardeşlerimize ve insanlığa hayırlar getirmesi dileklerimle, tüm okurlarımın bayramını tebrik ederim. </TD></TR> <tr class=TEXT1 height=5><td style="PADDING-LEFT: 10px">11/25/2009 KASTAMONUPOSTASI ALINTIDIR</A>**</TD></TR></TABLE>